Mình từng rất tự hào khi là một cây viết đa lĩnh vực. Thậm chí, mình còn bôi đậm cụm từ “cây viết đa lĩnh vực” trong CV xin việc. Nhưng sau 3 năm theo đuổi hành trình tự do, khi đã “định vị” bản thân là một Freelance Writer lĩnh vực Kiến trúc – Nội thất, cụm từ bôi đậm đó lại là bài học đắt giá của mình và rất nhiều “đồng bút” khác.
Những tháng ngày khó quên
Mình bắt đầu mon men nhận dự án tự do từ năm 2 đại học. Dạo ấy, mình không có kinh nghiệm viết lẫn kinh nghiệm “hành nghề”. Cộng với tư duy biết nhiều là giỏi, mình tự tin lắm khi từng thực hiện hàng chục dự án với nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác nhau.
Thêm nữa, giữa thị trường cạnh tranh xung quanh đâu đâu cũng là người viết tự do, miễn có dự án là mình mừng. Mình không bận tâm mà lúc đó cũng chẳng biết ngách là gì để bận tâm.
Và suốt nhiều năm, mình nhận các dự án 20.000đ – 50.000đ/1000 từ. Mình cày ngày cày đêm nhưng thu nhập nhích lên chẳng là bao. Mình còn rất mệt vì phải liên tục thay đổi lĩnh vực viết. Hôm nay viết về nước hoa, ngày mai chuyển sang viết sàn gỗ, rồi mặt nạ dưỡng da, bánh trung thu…
Sức khỏe của mình cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vì để đảm bảo thu nhập, mỗi tháng mình viết trên dưới 100 bài mới có thu nhập khoảng 3 triệu đồng. Tệ nhất là đóng dự án, mình chẳng đọng lại một chút kiến thức nào. Và cũng vì yêu cầu không cao ở mỗi dự án nên mình rất ngại khi ai đó hỏi dự án từng làm. Có dự án nào nên hồn đâu mà chia sẻ.
Chọn ngách viết đã giúp mình mở ra một con đường
Mình biết đến khái niệm “ngách” khi theo học khóa Freelance Business của chị Linh Phan. Ban đầu, mình còn phá lên cười khi chị yêu cầu chọn ngách. Mình thấy vừa khó vừa không cần thiết. Nhưng quan điểm của mình là đã theo học ai thì phải tin tưởng họ. Kết quả là sự nghiệp của mình bước sang trang mới nhờ có ngách.
Có thể bạn cũng đã từng/đang giống như mình hồi đó, là một cây viết đa lĩnh vực. Có thể đó là lựa chọn phù hợp với chúng ta ở thời điểm mới bắt đầu, muốn thử sức với nhiều ngách viết. Nhưng để đi lâu dài với con đường này, mình luôn muốn nhắn nhủ đến bạn rằng: Hãy chọn một ngách và tập trung vào nó. Bởi đây sẽ là những lợi lạc mà bạn có được khi bắt đầu đi vào ngách.
Bạn sẽ giỏi lên nhanh hơn
Khi chọn được một ngách, bạn sẽ có được mục tiêu rõ ràng và cụ thể để bắt đầu. Bạn không bị lạc lối giữa biển thông tin vô tận của ngành hay hoang mang trên hành trình tự do nữa.
Thay vì “trở thành một tay viết giỏi”, bạn chọn “trở thành một tay viết copywriting giỏi”, nhỏ hơn nữa “trở thành một tay viết copywriting giỏi trong lĩnh vực Kiến trúc – nội thất”.
Xác định được mục tiêu rồi thì kế hoạch để hoàn thành nó sẽ được cụ thể hóa. Bạn sẽ tập trung vào kỹ năng copywriting, tập trung vào việc tích lũy kiến thức về Kiến trúc – nội thất, nhận các dự án liên quan… Từ đó, năng lực của bạn được cải thiện.
Ngoài ra, khi đã có ngách, bạn sẽ tìm được mentor phù hợp trong ngách, những người đã có kinh nghiệm “thực chiến”. Họ là người giúp bạn đi đúng đường, đúng hướng và hạn chế tối đa những rủi ro. Và vì thế, cả năng lực chuyên môn lẫn kỹ năng làm tự do của bạn được nâng cấp nhanh chóng. Như câu chuyện của mình, ngoài chị Linh Phan (mentor về viết lách, business), mình còn có một mentor trong ngách Kiến trúc – nội thất. Người này giúp mình tư vấn về chuyên môn và giúp đỡ mình rất nhiều trong việc lựa chọn hướng phát triển.
Tự tin hơn với một thương hiệu cá nhân được tạo dựng rõ ràng
Nhiều bạn băn khoăn không biết nên giới thiệu bản thân với khách hàng như thế nào. Nguyên nhân có thể là do bạn chưa trở thành “chuyên gia” trong một lĩnh vực cụ thể.
Nếu đã là một “chuyên gia” trong lĩnh vực ngách, bạn sẽ tự tin khi giới thiệu về mình với khách hàng. Vì dựa trên những gì bạn đang có, bạn đủ cơ sở để thuyết phục khách hàng tin tưởng vào mình. Đồng thời, năng lực chuyên môn cũng chính là một điểm cộng để bạn xây dựng thương hiệu cá nhân. Có thương hiệu cá nhân, bạn sẽ gia tăng sự tự tin trong cộng đồng mục tiêu của mình.
Ví dụ: Với một khách hàng tìm kiếm cây viết về Tài chính thì việc giới thiệu “Tôi có kinh nghiệm 3 năm trong việc xây dựng các nội dung thuộc lĩnh vực Tài chính” sẽ dễ dàng hơn và nắm chắc phần thắng hơn so với việc giới thiệu “Tôi là một cây viết đa lĩnh vực nhiều năm kinh nghiệm. Ngoài các lĩnh vực như bất động sản, mỹ phẩm, mẹ và bé, tôi cũng thực hiện một số dự án liên quan đến tài chính”.
Tìm được khách hàng phù hợp và chất lượng
Xác định được ngách cũng đồng nghĩa với việc bạn đã biết mình cung cấp dịch vụ gì và khách hàng của mình là ai. Khi có đối tượng khách hàng cụ thể, bạn sẽ tiếp cận đúng đối tượng khách hàng mục tiêu, và biết cách tiếp thị nội dung hiệu quả với đối tượng khách hàng này.
Những khách hàng chịu chi thường thích tìm chuyên gia, người giúp họ giải quyết tốt vấn đề họ đang gặp phải. Họ sẽ tin tưởng chuyên gia – người có kiến thức và kinh nghiệm trong một lĩnh vực cụ thể hơn là người “cưỡi ngựa xem hoa” cùng lúc nhiều lĩnh vực.
Ngoài câu chuyện có thu nhập tốt, bạn còn được làm việc trong hạnh phúc và sự tự do. Bởi đó là ngách bạn chọn, là kiến thức bạn tự tin. Lúc này, bạn không chỉ là người khách hàng yêu cầu gì thì làm đó, mà bạn còn là người quay lại tư vấn cho khách hàng nên làm thế nào cho hiệu quả.
Liên tục tối ưu quy trình làm việc
Có một thời gian làm Content Writer ở một Agency quảng cáo, hầu như ngày nào mình cũng nhận chủ đề mới. Có khi sáng viết sàn gỗ, chiều chuyển qua tinh dầu đuổi muỗi. Việc thay đổi liên tục các chủ đề làm mình bị ngộp thông tin. Cộng với deadline dí tới tấp, mình không được phép dành nhiều thời gian để nghiên cứu sâu. Kết quả là bài viết khá nông còn bản thân mình thì kiệt sức. Vì giữa các dự án không có một mối liên kết nào.
Nhưng nếu bạn làm việc lâu dài ở một lĩnh vực, quy trình làm việc của bạn sẽ đơn giản hơn, tốc độ xử lý công việc nhanh hơn vì các dự án có thể hỗ trợ cho nhau. Chưa kể một lượng kiến thức nền tảng tích lũy trước đó cũng được lôi ra sử dụng một cách linh hoạt.
Ví dụ: Bạn là một cây viết về Nội thất, bạn đã nghiên cứu về xu hướng lựa chọn màu sắc nội thất của năm 2023 cho một Tạp chí A. Sau đó, tạp chí B lại giao cho bạn chủ đề “Xu hướng màu sắc tủ bếp năm 2023” thì công việc bạn cần làm phải chăng đã dễ dàng hơn?
Cải thiện thu nhập
Kiến thức chuyên môn là một trong những cơ sở để bạn nâng giá với khách hàng. Và để khẳng định điều này, bạn phải trở thành chuyên gia trong ngách của mình. Ngoài ra, việc trở thành chuyên gia ở một lĩnh vực càng ít cạnh tranh bao nhiêu, bạn càng có thể đưa ra giá cao bấy nhiêu. Vì khách hàng không có quá nhiều sự lựa chọn. Đây cũng là cách giúp bạn có tệp khách hàng trung thành.
Nhờ đi sâu vào ngách cụ thể, bạn sẽ khám phá ra những ý tưởng mới mẻ mà thị trường mục tiêu đang cần. Bạn đa dạng hóa nguồn thu nhập và càng trở nên đắt giá với ý tưởng độc đáo.
Nghe hấp dẫn nhưng theo đuổi ngách liệu có dễ?
Như nhiều bạn, mình bắt đầu làm tự do với 0 khách hàng. Nhưng để khoanh vùng ngách, mình đưa ra quy luật ngầm: không nhận bất cứ dự án nào ngoài ngách, kể cả ế khách. Và thời gian đầu, mình ế thật. Tuy nhiên, để đảm bảo quy luật ngầm ở trên, mình vẫn “chảnh” dù ế khách.
Mình bị từ chối trên dưới 20 lần trong quá trình deal giá kiếm khách và xây dựng thương hiệu cá nhân. Nhưng bây giờ, mình vẫn ở đây sau 3 năm, được nhắc đến là một người viết, một người đào tạo cho các cây viết trong lĩnh vực Kiến trúc – nội thất. Mình khẳng định việc theo đuổi duy nhất một ngách là khó, nhất là với người mới. Nhưng mình cũng chắc chắn, kiên gan bám đuổi một ngách sẽ mang về quả ngọt trong tương lai.
Tới đây, mình nhớ câu chuyện về bạn Cáo và Nhím mà mình từng đọc. Trong câu chuyện, Cáo tìm đủ mọi cách để “hạ gục” Nhím, nhưng lần nào cũng bị những chiếc gai sắc nhọn đâm vào da thịt. Bởi cáo tinh ranh, mưu mẹo nhưng “biết quá nhiều”, thay đổi hướng đi liên tục; Nhím chậm chạp, nhỏ bé nhưng tập trung vào việc duy nhất: tự vệ.
Đương nhiên, chọn làm Cáo hay Nhím tùy vào sự lựa chọn của bạn. Nhưng mình hi vọng những điều mình đã trải nghiệm sẽ giúp bạn có thêm một góc nhìn mới để hành trình trở thành Freelancer của mình bớt vất vả hơn.
Nếu bạn quan tâm và muốn trở thành cây viết trong lĩnh vực Kiến trúc – nội thất, tải tài liệu hướng dẫn miễn phí để thử “dò đường” tại đây.