Có một thực tế mang đậm tính cá nhân, là nhiều người luôn quen được đắm chìm, thoải mái, an nhiên… trong một vùng không gian – vùng ký ức nhất định của mình. Đi đâu có thể khác, nhập vai tốt, hòa đồng hay, kết giao rộng, nhưng về nhà là về với “vùng an toàn” của mình. Nơi ấy có cái này cái kia, có chỗ không gọi ra tên là chỗ gì, nhưng nhắm mắt cũng biết là thế nào. Nơi ấy có nhiều thanh, âm, mùi, vị, hương, sắc… và màu.
Dĩ nhiên, màu của nhà mình không đơn thuần là một màu, một nhóm màu hay gam màu như giới chuyên môn thường quan niệm. “Màu nhà mình” là tiếng vọng của ký ức, hoài niệm; là mùi vị của những khoảnh khắc ý nghĩa, là hương sắc của tình cảm riêng tư, mà nếu “người ngoài” không thuộc về thế giới riêng ấy sẽ không hiểu, không cảm nhận được một cách trọn vẹn, rõ ràng.
Ông ngoại tôi là cựu chiến binh, tham gia chiến đấu nơi chiến trường Bình-Trị-Thiên khói lửa. Dấu ấn chiến tranh hằn sâu ký ức nên hòa bình dù lập lại đến nay ngót nghét 50 năm thì anh bộ đội năm nào vẫn chưa bao giờ quên đường rừng xanh thăm thẳm, vết dép hằn lên đá.
Chuyện ông kể luôn nhòa mùi khói bom, khi tiểu đội của ông tập hợp dưới ánh đèn dầu heo hắt để hành quân cấp tốc trong đêm… Có lẽ vì vậy mà khi chúng tôi sửa nhà, ông yêu cầu phòng ngủ của mình có màu xanh lá, lắp đèn vàng dìu dịu, như vẫn mãi sống trong ký ức tháng ngày bom đạn rực lửa, nơi xa xôi máu xương đồng đội của ông đã hòa vào từng mạch đất, rừng cây…
Anh tôi cũng vậy, người đã về đất Việt mà lòng như còn mơ màng xứ Ấn khó quên, nơi anh gắn bó suốt 10 năm làm việc. Dù ngồi cà phê vỉa hè Sài Gòn hay ghé vào nhà hàng sang trọng, hình ảnh bột màu tung tóe ở lễ hội Holi dịp Xuân đến, vị quyến rũ của cô gái Ấn trong bộ Sari truyền thống đủ màu rực rỡ hay món Cari màu vàng thơm phức… vẫn cứ nổi lên trong tâm thức, khiến anh chọn lựa trang hoàng căn hộ của mình đầy “mùi” Ấn Độ. Màu nhà anh có thể ngửi được, chạm vào, khiến anh luôn thấy ấm áp, thân thuộc, dù người khác cảm thấy chói mắt, thậm chí khó chịu.
Còn ba má tôi lại thích màu vàng…
Nếu màu vàng với má là sắc vàng lúa chín trĩu bông trải dài tới tận lèn đá, là màu của những bữa ăn có cơm trắng lấp đầy cái bụng của đứa trẻ tuổi ăn, tuổi lớn… thì với ba, màu vàng là màu của hoa dã quỳ mạnh mẽ vươn lên từ đất cằn sỏi đá, là câu chuyện đầy cảm động của nàng H’Linh và chàng K’lang. Màu vàng còn là màu của tình yêu gặp gỡ, khi dã quỳ vào mùa nở rực hai bên đường nơi ba má tôi gặp nhau, để từ đó đến nay ở cạnh nhau mấy mươi mùa hoa dã quỳ.
Riêng tôi, tôi bị thu hút bởi sắc đen bí ẩn, quyến rũ. Tôi có thể ngồi hàng giờ để cảm nhận hơi thở của đêm, nghe tiếng côn trùng rúc rích như tiếng thủ thỉ của thời gian. Màu đen với tôi còn rất thân thuộc một thời thương khó, đen khét căn bếp cũ dính đầy nhọ nồi, đen sâu những đêm chị em thức chờ ba má đi hái cà về muộn cùng chùm mận chia nhau, đen mờ của những ngày chưa có điện, cả nhà trải chiếu ngắm trăng, hát hò. Màu đêm đen không sang và sáng, nhưng với tôi mãi là màu của hạnh phúc nhỏ nhoi quây quần, bừng lên, lan tỏa mãi xa…
Có nhiều lúc tôi băn khoăn tự hỏi mình: Điều gì khiến cho màu vàng của ba má là màu yêu thương, trong khi với nhiều người lại thấy định nghĩa rằng: vàng là sự phản bội, đố kị? Điều gì dẫn lối để những sắc màu rực rỡ Ấn Độ theo chân anh tôi về tận căn hộ nơi xứ Việt Nam mình? Hay điều gì giúp sắc xanh bộ đội luôn làm sống lại những tháng năm bi tráng trong căn phòng vỏn vẹn 15m2 của ngoại tôi?
Thử “lang thang” tìm kiếm nơi ký ức, trải nghiệm bản thân cũng như lục tìm kiến thức đây đó về màu sắc, tôi ngộ ra, màu sắc ta ưa dùng luôn xuất phát từ hiện thực cuộc sống của chúng ta, và có sự cộng hưởng, tương tác với nhiều yếu tố khác cả về khoa học, tâm lý, lẫn tình cảm.
• Theo trang Data Color thì màu sắc chịu ảnh hưởng bởi một số yếu tố như môi trường chứa nó, độ cao, ánh sáng, tuổi tác người cảm nhận, ảnh hưởng của thuốc điều trị bệnh lý….o Plaquenil, một loại thuốc điều trị sốt rét đôi khi được kê đơn cho bệnh khớp thể nhẹ có thể dẫn đến vấn đề phân biệt màu xanh lam và xanh lá cây, màu vàng và màu tím (Theo Journal of Visual Impairment & Blindness, năm 2016). o Khi con người già đi, thấu kính của mắt họ trở nên hơi vàng, họ dường như nhìn thế giới qua bộ lọc màu vàng. Dẫn đến, 45% số người ở độ tuổi giữa 70 và sau đó tăng lên 2/3 số người tham gia nghiên cứu ở độ tuổi 90 không thể phân biệt màu xanh lam và màu tím, màu vàng với màu xanh lá cây, màu vàng với màu xanh lục (Theo Optometry and Vision Science). • Theo Patricia Call, nhà phân tích xu hướng và màu sắc chiến lược của ColorClicks thì: dự báo màu sắc dựa vào nền kinh tế, chính trị, toàn cầu hóa, thời trang, cảm xúc con người… o Xã hội ảnh hưởng đến màu sắc nhưng chúng ta không thể nhận ra ngay lập tức. Ví dụ Trái đất nóng lên làm thay đổi nhận thức con người đối với môi trường. Xu hướng bảo vệ thiên nhiên, trở về thiên nhiên dẫn đến xu hướng lựa chọn các gam màu gần thiên nhiên như xanh lá, rêu… (Theo Montaha Hidefi, Phó chủ tịch dự báo màu sắc tại Color Marketing Group). o Nhật Bản thường gắn với bảng màu nhẹ nhàng, bình yên trong khi Mexico, Brazil thường có xu hướng chọn bảng màu “cay, nồng” hơn. Đó là do khác biệt về văn hóa (Theo Coatings World). o Trong thời đại Internet bùng nổ, việc quảng bá thương hiệu cá nhân trên mạng xã hội rất được quan tâm. Mọi người có xu hướng chuyển sang các gam màu sống động để nổi bật. (Theo Laurie Pressman, phó chủ tịch tại Viện Màu Pantone). |
Lựa chọn màu sắc cho nơi cư ngụ, vì thế không hề chủ quan hay áp đặt như tôi nghĩ hồi trước khi thấy ông thích màu xanh lá, ba má mê màu vàng hay ai đó chọn màu trắng. Ý thức trong chọn lựa có thể đến từ kiến thức, tâm thức, hay nhận thức, theo thời gian. Nhưng dù có thức hay ngủ, thì chọn màu cho góc sống của mình chắc chắn không lơ mơ, qua loa, và luôn nhiều hơn những gì ta cầm trên tay một bảng sơn, một mảnh gỗ. Đó là bởi chính ta, chốn nơi ta ở, người ta sống cùng, và thời khắc ta cảm nhận sắc màu ấy.
• Ta biết bản thân mình, để lựa chọn màu sắc cho ta, chứ không cho ai khác. Tuổi tác lớn thì không thể chọn gam màu quá chói, người có vấn đề về bệnh lý thì nên chọn gam màu dịu dàng. Như ông tôi chỉ sử dụng bộ chăn ga gối đệm màu xanh lá nhưng vẫn là tường trắng, nội thất gỗ để đảm bảo sạch sẽ, cân bằng. Toàn bộ căn phòng nhuộm màu xanh lá thì giấc ngủ của ông không thể nào ngon được.
Giới chuyên môn cũng hay chú ý điểm này khi tư vấn cho gia chủ. Việc phân tích, chỉ ra nguyên tắc sử dụng màu sắc dưới góc độ tâm lý, sức khỏe… sẽ giúp gia chủ không vì quá nuông chiều bản thân mà lựa chọn một tông màu “gây hại” nào đó.
• Mùa nào, màu nấy – không gian gì, màu đấy, cũng cách tiếp cận thú vị. Như bốn mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông sẽ mang theo hòa sắc của đất trời, tạo rung cảm kết nối tự nhiên cho người sử dụng. Hoặc khi khéo chọn màu theo phòng, theo khu vực chức năng, thì đi tới đâu dùng việc gì sẽ cảm nhận hòa hợp tương thông trong nhà mình. Như phòng ngủ là chốn riêng của mỗi người, nhưng cũng không phải vì thế mà sử dụng bảng màu sôi động. Cái tôi cá nhân lúc này cần “nhún nhường” một vấn đề quan trọng hơn đó là chất lượng giấc ngủ, là sức khỏe lâu dài.
• Màu sắc chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố “đầu vào” như ánh sáng, đồ vật kế cận, tâm lý con người… để khi xem xét nhằm tìm được “đầu ra” là hòa sắc nào đó, hãy đặt tất cả vào bối cảnh, môi trường cụ thể. Màu vàng sẽ không chói chang khi xuất hiện ở gầm cầu thang thiếu sáng, mà còn giúp không gian “tỏa nắng”; bức tường xám chẳng lạnh lẽo, u uất mà trở nên dễ thương, tinh tế khi có dây leo xanh quấn quít cùng ánh sáng tự nhiên chiếu vào.
• Màu sắc xa hơn còn phải đặt trong sự tương thích với cộng đồng nhỏ (gia đình mình), cộng đồng dân cư (yếu tố văn hóa, thời tiết, khí hậu). Màu sắc đáp ứng cái tôi cá nhân nhưng không làm ảnh hưởng tới người khác mới là màu sắc đẹp thật sự. Như câu chuyện của ba má tôi, dù thích màu vàng đến mấy cũng sơn một mảng tường phòng ngủ hay thi thoảng nhấn nhá một vài góc trong nhà chứ đâu thể phủ vàng toàn bộ, chị em tôi chắc chắn biểu tình!
Đây cũng là lí do mà chúng ta thấy những ngôi nhà sơn vàng ở Hội An, sơn đỏ ở Huế… Ở những vùng mưa ẩm như thế này mà chọn màu trắng thì sẽ thấy hậu quả ngay.
Cuối cùng, hãy hỏi chính bản thân, gia đình mình, màu sắc nào thực sự giúp chúng ta thoải mái nhất, tự nhiên nhất khi thuộc về? Trả lời được, chúng ta không cần quan tâm đến chuyện màu này có sang không, màu kia có theo đúng xu hướng nữa. Vì bạn ơi, bạn cũng như tôi, ta sống nơi nhà mình mà, như câu hát trong “Color of Love” của Boyz II Men khiến tôi và bạn chắc sẽ đồng cảm cùng nhau: màu của tình yêu, sự thật, khi chạm tới tình yêu, màu ấy sẽ tô điểm tâm hồn bạn, như cầu vồng bảy sắc, là màu của bạn đấy.
I know the color of love
And it lives inside of you
I know the color of truth
If it comes from the heart
Then you know that it’s true
It will color your soul like a rainbow
And the color is in you
Bài viết đã được đăng tại: Tạp chí Kiến trúc Nhà đẹp (Tháng 11/2022)
Thực hiện: Nguyễn Nhàn
Hình ảnh: Đã được lựa chọn lại để phù hợp với Blog cá nhân
Nguồn ảnh: Freepick
Đặt báo tại: http://www.tcnhadep.com/dat-bao/